Φιλοσοφία: η μητέρα των επιστημών

Τι είναι όμως η φιλοσοφία;

H φιλοσοφία αποτελεί την αρχαιότερη επιστήμη και την μητέρα όλων των επιστημών. Δύσκολος ο ορισμός της και ακόμα πιο δύσκολο το έργο της, αφού είναι η μοναδική επιστήμη που καλείται να ανακαλύψει την ίδια της τη φύση.

Όπως γράφει και ο καθηγητής φιλοσοφίας Νίκος Αυγελής στο βιβλίο του «Εισαγωγή στη Φιλοσοφία»: «φιλοσοφία είναι η προσπάθεια να απαντηθεί το ερώτημα τι είναι φιλοσοφία». Εγγενές χαρακτηριστικό της φιλοσοφίας είναι η προσπάθειά της να δώσει έναν επαρκή ορισμό στον εαυτό της. Γι’ αυτό και αν δούμε το θέμα ιστορικά, ξεκινά με την οντολογία, «τι είναι το ον;» στη συνέχεια οδηγείται στην κριτική της σκέψης «τι μπορεί να σκεφτεί το ον;» με βάση το «Σκέφτομαι άρα υπάρχω» του Ντεκάρτ και τέλος στην κριτική της γλώσσας «τι μπορώ να πω και κατ’ επέκτασιν, τι μπορώ να σκεφτώ;».
Η αρχαία Ελλάδα υπήρξε η κοιτίδα της φιλοσοφίας, η οποία ξεκίνησε με έναν αστικό και επιστημονικό τρόπο να ορίσει τον κόσμο και το ον χωρίς να επηρεάζεται από θεολογικές αντιλήψεις.Η φιλοσοφία έχει διάφορους κλάδους: τη μεταφυσική ή οντολογία, την ηθική, την γνωσιολογία, την επιστημολογία, τη λογική, τη φιλοσοφία της γλώσσας κ.α.

Ο Ζήνων ο Κιτιεύς
Ένας αρκετά σημαντικός Κύπριος φιλόσοφος είναι ο Ζήνων ο Κιτιεύς, ο ιδρυτής της Στωικής Φιλοσοφίας. Ο Ζήνων έζησε στα τέλη του 4ου αρχές 3ου αιώνα π.Χ. και το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του το πέρασε στην Αθήνα διδάσκοντας. Η σχολή του ονομάστηκε «στωική» λόγω του ότι αυτός και οι μαθητές του περνούσαν τον περισσότερο χρόνο τους κάτω από την Ποικίλη Στοά στην Αθήνα. Τα διδάγματα του Ζήνωνος σώζονται μόνον αποσπασματικά.

Η Στωική φιλοσοφία επηρέασε σε σημαντικό βαθμό τη διανόηση της αρχαίας Ρώμης, τόσο τους συγγραφείς όσο και την αντιπολίτευση στα αυτοκρατορικά χρόνια που ονομάζεται «Στωική Αντιπολίτευση». Τα βασικότερα διδάγματα των Στωικών είναι το ότι οι άνθρωποι πρέπει να ζουν σύμφωνα με τη Φύση. Η Φύση αυτή καθεαυτή είναι Λόγος. Επομένως, οι πράξεις των ανθρώπων πρέπει να κατευθύνονται από το Λόγο. Οι Στωικοί ζουν έτσι αποσκοπώντας στην Αρετή, η κάρπωση της οποίας οδηγεί στην Ευδαιμονία. Μεγάλο εμπόδιο στο δρόμο του Στωικού Σοφού είναι τα Πάθη, τα οποία πρέπει να προσπαθήσει να περιορίσει.

Κάποια ρητά του Ζήνωνος:
1. Η μεγαλύτερη απρέπεια είναι η αλαζονεία.
2. Μια φύση ευγενική με μέτρια εξάσκηση και με συνδρομή ενός δασκάλου μπορεί πολύ εύκολα να πετύχει την τέλεια αρετή.
3. Το καλό δεν βρίσκεται στο πολύ, αλλά στο καλό το πολύ.
4. Η υγεία αποτελεί προέκταση της σωφροσύνης.
5. Καρτερικότητα είναι η γνώση ή η έξη του πότε πρέπει να επιμένουμε, πότε όχι και πότε να αδιαφορούμε.
6. Καθήκον είναι η λογική επιλογή, δηλαδή το να τιμάμε γονείς, αδέρφια και πατρίδα και να φερόμαστε καλά στους φίλους.
7. Η επιθυμία είναι πόθος άλογος.
8. Η βούληση είναι αντίθετη στην επιθυμία γιατί είναι πόθος λογικός.
9. Η χαρά είναι αντίθετη με την ηδονή, γιατί είναι εύλογη και όχι άλογη έξαρση.

10. Ο σοφός είναι απαθής διότι δεν παρασύρεται.

Σύνταξη: Μαρία Τσαγγάρη