Σε Λευκορωσίδα το φετινό Νόμπελ Λογοτεχνίας

Η Αλεξιέβιτς, σύμφωνα με τη Σουηδική Ακαδημία, τιμάται για το πολυφωνικό της έργο, μαρτυρία για τα δεινά και το θάρρος στην εποχή μας.
Η Αλεξίεβιτς είναι η συγγραφέας συνταρακτικών βιβλίων για την πυρηνική καταστροφή του Τσέρνομπιλ, τον πόλεμο στο Αφγανιστάν, απαγορευμένων στη χώρα της, που δεν της συγχωρεί τη σύνθεση του πορτρέτου του ανίκανου για την ελευθερία "homo sovieticus".
Το έργο της 67χρονης δημοσιογράφου και συγγραφέως βασίζεται στη σύνθεση υπομονετικά συγκεντρωμένων μαρτυριών και έχει μεταφραστεί σε πολλές γλώσσες και εκδοθεί σε ολόκληρο τον κόσμο.

Το τελευταίο της βιβλίο μεταφρασμένο στα γαλλικά, "Το Τέλος του Κόκκινου Ανθρώπου ή Εποχή του Τέλους των Ψευδαισθήσεων", τιμήθηκε με το βραβείο δοκιμίου Medicis 2013. Η συγγραφέας συνθέτει σε αυτό, 20 χρόνια μετά τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης, ένα αμείλικτο πορτρέτο του "homo sovieticus".
"Τον γνωρίζω αυτόν τον Κόκκινο Άνθρωπο, είμαι εγώ, οι άνθρωποι που με περιστοιχίζουν, οι γονείς μου", δήλωνε στο περιοδικό Ogoniok το 2013. "Ο κόκκινος άνθρωπος δεν έχει εξαφανιστεί. Ο αποχαιρετισμός θα είναι πολύ μακροχρόνιος", έλεγε σε συνέντευξή της, πέρυσι, στο Μινσκ.
"Σήμερα, η Ουκρανία είναι παράδειγμα για όλους. Η επιθυμία για την πλήρη ρήξη με το παρελθόν αξίζει σεβασμού", έλεγε φοβούμενη τις συνέπειες της πολυαίμακτης σύρραξης στην Ουκρανία. "Πιστεύω ότι η (σοβιετική) Αυτοκρατορία δεν έχει εξαφανιστεί. Και προσωπικά, έχω την αίσθηση ότι δεν θα εξαφανιστεί εάν δεν χυθεί αίμα".

Γεννημένη στο 1948, στη δυτική Ουκρανία, απόφοιτος της σχολής Δημοσιογραφίας του Πανεπιστημίου του Μινσκ, η Σβετλάνα Αλεξίεβιτς εργάστηκε τη δεκαετία του 70 στην εφημερίδα Selskaia Gazeta, την εφημερίδα των σοβιετικών κολχόζνικων.
Τότε ξεκίνησε να μαγνητοφωνεί μαρτυρίες γυναικών που είχαν πολεμήσει κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου. Με βάση αυτές, θα γράψει το πρώτο της μυθιστόρημα με τίτλο "Ο Πόλεμος δεν έχει Πρόσωπο Γυναίκας".
"Ολα όσα ξέραμε για τον πόλεμο, τα είχαν διηγηθεί άνδρες... Γιατί οι γυναίκες που έχουν τόσο καλά κρατήσει τη θέση τους σε αυτόν τον ανδρικό κόσμο δεν έχουν πει ποτέ τη δική τους ιστορία, δεν έχουν εκφράσει τα λόγια και τα συναισθήματά τους;", αναρωτιόταν τότε.

Το βιβλίο επικρίθηκε διότι "διέλυε την ηρωική εικόνα της σοβιετικής γυναίκας", δεν εκδόθηκε παρά το 1985 κατά την εποχή της Περεστρόικα και την έκανε αμέσως γνωστή στη Σοβιετική Ένωση και στο εξωτερικό.
Έκτοτε, η Σβετλάνα Αλεξίεβιτς χρησιμοποίησε τον ίδιο τρόπο για τη συγγραφή των μυθιστορημάτων της που ανήκουν στην τεκμηριωτική πεζογραφία, συλλέγοντας επί χρόνια μαρτυρίες ανθρώπων που είχαν ζήσει συγκλονιστικές εμπειρίες, είτε επρόκειτο για σοβιετικούς στρατιώτες που επέστρεφαν από το Αφγανιστάν (Μολυβένιοι Στρατιώτες) ή ανθρώπους που είχαν κάνει απόπειρες αυτοκτονίας (Γοητευμένοι από τον Θάνατο).
"Ζούμε μαζί θύτες και θύματα. Τους θύτες δύσκολα τούς βρίσκουμε. Τα θύματα, είναι η κοινωνία μας, είναι πάρα πολλά", λέει η Σβετλάνα Αλεξίεβιτς στο Γαλλικό Πρακτορείο Ειδήσεων.
Μετά την πυρηνική καταστροφή του Τσέρνομπιλ το 1986, εργάζεται για περισσότερα από δέκα χρόνια για το Τσέρνομπιλ: "Ένα Χρονικό του Μέλλοντος", ένα συγκλονιστικό βιβλίο που βασίζεται στις μαρτυρίες των χιλιάδων ανθρώπων που εργάστηκαν μετά την τραγωδία για τη διευθέτηση του χώρου και το σφράγισμα του πυρηνικού σταθμού.
Το βιβλίο αυτό είναι απαγορευμένο στη Λευκορωσία, μία από τις περισσότερο πληγείσες χώρες, όπου το θέμα αποτελεί ταμπού.
Τα βιβλία της είναι απόντα από τα ράφια των βιβλιοπωλείων της Λευκορωσίας, διότι "δεν αρέσουν" στον Αλεξάντρ Λουκασένκο.
"Ζούμε σε δικτατορία, αντιφρονούντες είναι στις φυλακές, η κοινωνία φοβάται και ταυτόχρονα είναι μία χυδαία καταναλωτική κοινωνία, οι άνθρωποι δεν ενδιαφέρονται για την πολιτική. Είναι μια κακή εποχή", έλεγε το 2013 στο Γαλλικό Πρακτορείο Ειδήσεων.

H φετινή νικήτρια είναι η 14η γυναίκα που βραβεύεται με το Νομπέλ Λογοτεχνίας. Οι προηγούμενες ήταν η Καναδή Άλις Μονρό (2013), η Ρουμάνα Χέρτα Μίλερ (2009), η Βρετανίδα Ντόρις Λέσινγκ (2007), η Αυστριακή Ελφρίντε Γιέλινεκ (2004), η Πολωνή Βισλάβα Ζιμπόρσκα (1996), η Αμερικανίδα Τόνι Μόρισον (1993), η Νοτιοαφρικανή Ναντίν Γκόρντιμερ (1991), η Γερμανοεβραία Νέλυ Σακς, που μοιράστηκε το βραβείο (1966), η Χιλιανή Γκαμπριέλα Μιστράλ, η Αμερικανίδα Πέρλ Μπάκ (1938), η Δανέζα Ζίγκριντ Ούντσετ (1928), η Ιταλίδα Γκράτσια Ντελέντα (1926) και η Σουηδή Σέλμα Λάγκερλοφ (1909).

Η Σουηδική Ακαδημία έλαβε 259 προτάσεις για το φετινό βραβείο και κατέληξε σε 198 υποψηφίους. Ανάμεσά τους είναι και 36 πρωοτεμφανιζόμενοι στη λίστα των υποψηφιοτήτων.

Σε αντίθεση με τα επιστημονικά βραβεία, το Νομπέλ Λογοτεχνίας απονέμεται σπανίως σε περισσότερους από έναν συγγραφείς. Μόνο 4 από τα 107 βραβεία που έχουν απονεμηθεί από το 1901 μοιράστηκαν σε δύο βραβευθέντες και η τελευταία φορά ήταν το 1974, στον Έβνιντ Τζόνσον και τον Χάρυ Μάρτινσον.

Σύμφωνα με τον γραμματέα της Σουηδικής Ακαδημίας, Πίτερ Έγκλουντ, ο λόγος για τον οποίο το Νομπέλ Λογοτεχνίας συνήθως δεν μοιράζεται, έχει να κάνει με "τη φύση της Λογοτεχνίας. Τα επιστημονικά βραβεία απονέμονται πολύ συχνά σε περισσότερους από έναν, είτε διότι τα επιτεύγματα είναι κοινά, είτε διότι βρίσκονται πολύ κοντά μεταξύ τους..."

Ο νεώτερος βραβευθείς με το Νομπέλ Λογοτεχνίας ήταν ο Ρούντγιαρντ Κίπλινγκ, 42 ετών, το 1907 και η γηραιότερη ήταν η Ντόρις Λέσινγκ, 88 ετών, το 2007. Ο μέσος όρος ηλικίας των βραβευθέντων με το Νομπέλ Λογοτεχνίας είναι τα 64 χρόνια.

Πηγή: express.gr