Αφιέρωμα στον άγνωστο Κύπριο συνθέτη Γιάννη Χρήστου

Το αφιέρωμα άρχισε σήμερα και θα συνεχιστεί αύριο Δευτέρα 4 και την Τρίτη 5 Ιανουαρίου 2016, στις εγκαταστάσεις του EuropeanUniversity (CulturalCenter, AuditoriumBeta, Αίθουσα G01). Ολόκληρο το πρόγραμμα της εκδήλωση μπορείτε να το δείτε εδώ

Ποιος ήταν ο Γιάννης Χρήστου

Υπήρξε ένας από τους σπουδαιότερους συνθέτες του 20ου αιώνα. Παρ’ όλα αυτά ανήκει στην κατηγορία των εκπροσώπων της σύγχρονης δημιουργίας, των οποίων η προσφορά και η σημασία δεν έχουν σήμερα συγχρονιστεί με το μέγεθός τους και την παρουσία που τους αναλογεί στο σύνολο του ανθρώπινου πολιτισμού. Ο Χρήστου μέσα από τη δημιουργία του και τη φιλοσοφία του άφησε ένα μυστηριακά γοητευτικό αποτύπωμα στον κόσμο της τέχνης –και όχι μόνο.

Γεννήθηκε στην Ηλιούπολη, ΒΑ του Καϊρου, στις 8 Ιανουαρίου 1926 με ελληνική και κυπριακή καταγωγή. Φοίτησε στο αγγλικό κολλέγιο Victoria της Αλεξάνδρειας και ξεκίνησε να συνθέτει από μικρή ηλικία. Μέσα της δεκαετίας του ’40, ταξίδεψε στην Αγγλία για να σπουδάσει Συμβολική Λογική και Φιλοσοφία στο King’s College του Cambridge, δίπλα στον Ludwig Wittgenstein και τον Bertrand Russell. Παράλληλα, παρακολούθησε ιδιαίτερα μαθήματα αρμονίας και αντίστιξης με τον Hans Ferdinand Redlich – διακεκριμένο μουσικολόγο, μαθητή και μελετητή του Alban Berg – ενώ το 1949 μετακόμισε στη Ρώμη για να σπουδάσει ενορχήστρωση για κινηματογράφο με τον Angelo Francesco Lavagnino, γνωστό κινηματογραφικό συνθέτη. Στην Ιταλία συνθέτει το πρώτο συμφωνικό έργο του, τη Μουσική του Φοίνικα. Περιπλανήθηκε αρκετά στην Ευρώπη, διαμένοντας για ένα μικρό διάστημα στη Ζυρίχη, όπου παρακολούθησε διαλέξεις ψυχολογίας του Carl Gustav Jung – δάσκαλος του μεγαλύτερου αδερφού του, Ευάγγελου (Εύη) Χρήστου, ο οποίος πέρασε από τη ζωή του νεαρού Γιάννη ως πνευματικός μέντορας. Στις αρχές της δεκαετίας του ’50, είχε ήδη επιστρέψει στην Αλεξάνδρεια – όπου οργάνωσε το προσωπικό στούντιό του – και το 1956 παντρεύτηκε τη Θηρεσία (Σία) Χωρέμη, μια ξεχωριστή ζωγράφο από τη Χίο, η οποία στήριξε τον Χρήστου σε όλες τις δημιουργικές αναζητήσεις του. Την ίδια χρονιά, ο αδερφός του Εύης, σκοτώνεται σε αυτοκινητιστικό δυστύχημα. Στα χρόνια που ακολούθησαν, αυτό το τραγικό γεγονός φαίνεται να επηρέασε βαθιά το έργο του συνθέτη.

Το 1953 έχει ήδη συνθέσει δύο ακόμα συμφωνικά έργα, Πρώτη Συμφωνία και Λατινική Λειτουργία, ενώ το 1956 ολοκληρώνει τα Έξι Τραγούδια σε Ποίηση T.S.Eliot (αρχικά για φωνή και πιάνο, έπειτα μεταγραφή για ορχήστρα). Το 1960 ο Χρήστου εγκαταστάθηκε οριστικά στην Ελλάδα, μοιράζοντας το χρόνο του ανάμεσα στην Αθήνα και τη Χίο. Έχει ήδη ολοκληρώσει τη Δεύτερη Συμφωνία και τις Μετατροπές (Patterns & Permutations). Στα μέσα της δεκαετίας, συνθέτει μουσική για το αρχαίο ελληνικό δράμα για το Εθνικό Θέατρο (Αγαμέμνων, Προμηθέας Δεσμώτης) και το Θέατρο Τέχνης του Καρόλου Κουν (Πέρσες, Βάτραχοι, Οιδίπους Τύραννος), ενώ συνεργάζεται με τον Robert Graves και τον Αλέξη Μινωτή για μια τηλεοπτική παραγωγή στη Μεγάλη Βρετανία πάνω σε κείμενα αρχαίων τραγωδιών. Την ίδια εποχή υπογράφει την Τοκάτα για Πιάνο και Ορχήστρα, τα ορατόρια Πύρινες Γλώσσες και Μυστήριον. Μετακομίζει στην Αθήνα, εξαιτίας των όλο και περισσότερων καλλιτεχνικών γεγονότων στα οποία συμμετέχει. Η ύστερη φάση της δημιουργίας του – από το 1966 και μετά – είναι η πλέον παραγωγική: Πράξη για 12, Κυρία με τη Στρυχνίνη, Επίκυκλος, Εναντιοδρομία, Αναπαραστάσεις –ένα σύνολο διαφόρων πολύτεχνων τελετουργιών, από το οποίο ολοκληρωμένα έργα είναι μόνο δύο: Αναπαράστασις Ι: αστρωνκατοιδανυκτερωνομηγυριν (ή ο Βαρύτονος) και Αναπαράστασις ΙΙΙ: Ο Πιανίστας. Ανάμεσα σε αυτά, συνθέτει μουσική για τον κινηματογραφικό Οιδίποδα του Philip Saville, με τον Orson Welles και τον Christopher Plummer. Από το 1968, εργάζεται πυρετωδώς πάνω σε ένα φιλόδοξο σχέδιο: μια σύγχρονη όπερα μεγάλου διαμετρήματος, βασισμένη στην Ορέστεια του Αισχύλου. Δεν θα προλάβει να την παρουσιάσει ποτέ. Τα ξημερώματα της 8ης Ιανουαρίου 1970, επιστρέφοντας από την ταβέρνα όπου έκανε το τραπέζι στους φίλους του για την ονομαστική του γιορτή και ενώ ξημερώνει η μέρα των γενεθλίων του, ο Γιάννης Χρήστου σκοτώνεται σε αυτοκινητιστικό δυστύχημα, μόλις στα 44 του.

Στη διάρκεια του αφιερώματος θα παρουσιαστεί και η ταινία- ντοκιμαντέρ «Anaparastasis» του Κωστή Ζουλιάτη.

Το ντοκιμαντέρ αποπειράται να σκιαγραφήσει την προσωπικότητα και το ιδιαίτερο πνεύμα αυτού του μεγάλου στοχαστή της τέχνης και να ακολουθήσει τη διαδρομή της σύντομης ζωής του, η οποία ήταν πάντοτε συνυφασμένη με την τέχνη του και την προσφορά του στην ανθρωπότητα και τον πολιτισμό. Μέσα από την παρουσίαση της εργογραφίας του συνθέτη, με σπάνια οπτικοακουστικά ντοκουμέντα, αλλά και συνεντεύξεις με σχεδόν όλο το δημιουργικό και φιλικό κύκλο με τον οποίο συνδέθηκε, το φιλμ αγωνιά να μας φέρει πιο κοντά στο μυστήριο που άφησε πίσω του ο σπουδαίος δημιουργός και να μας κάνει να αναρωτηθούμε για όλες τις μεγάλες στιγμές της τέχνης που συνήθως οι εποχικές συγκυρίες κρύβουν στη σκιά τους.

Η είσοδος είναι ελεύθερη σε όλες τις εκδηλώσεις του τριήμερου αφιερώματος.

Το workshop και η δράση του «Επίκυκλου» είναι ανοιχτά προς όλους όσοι ενδιαφέρονται να συμμετάσχουν, ανεξαρτήτως μουσικών γνώσεων ή άλλων κριτηρίων.

Επιμέλεια: Στέλλα Ολυμπίου

Πηγή:Epicycles