Η τέχνη της ξερολιθιάς στον κατάλογο της UNESCO

Η απόφαση λήφθηκε στην 13η ετήσια συνεδρία της UNESCO, που πραγματοποιείται στο Πορ-Λουί, Δημοκρατία του Μαυρίκιου από τις 26 Νοεμβρίου έως την 1η Δεκεμβρίου 2018, με βάση τον πλήρη φάκελο υποψηφιότητας που υπέβαλε η Κύπρος, σε συνεργασία με τη Γαλλία, την Ελβετία, την Ελλάδα, την Ισπανία, την Ιταλία, την Κροατία και τη Σλοβενία.
Σε ανακοίνωση του ΓΤΠ σημειώνεται ότι η τέχνη της ξερολιθιάς αναφέρεται στην κατασκευή κτισμάτων με λίθους χωρίς κανένα συνδετικό κονίαμα (εν ξηρώ). Οι ξερολιθικές κατασκευές είναι άλλοτε έντονα ορατές, όπως εκτεταμένα εντυπωσιακά σύνολα βαθμιδωτών καλλιεργειών (δόμες), και άλλοτε διακριτικές και ταπεινές, όπως γεωργοκτηνοτροφικής χρήσης κτίσματα.

Η τέχνη της ξερολιθιάς συνδέεται με έθιμα και πρακτικές που σχετίζονται με την παραδοσιακή οργάνωση του αγροτικού κυρίως χώρου, με τον ιδιαίτερο χαρακτήρα κάθε περιοχής (ορεινής, ημιορεινής, παράλιας) και με τη λειτουργία της κατασκευής. Η γνώση για την τέχνη της ξερολιθιάς μεταβιβάζεται με τρόπο προφορικό από γενιά σε γενιά, παράλληλα με την πρακτική της εφαρμογή στις ιδιαίτερες συνθήκες κάθε τόπου. Η μετάδοση των τεχνικών διαμόρφωσης και αξιοποίησης του αγροτικού χώρου γίνεται κατά τη διάρκεια των αγροτικών εργασιών, στις οποίες μετέχουν τα περισσότερα (νεαρά και ηλικιωμένα) μέλη της κοινότητας.
Σήμερα, στην Κύπρο ξερολιθιές διασώζονται σε μεγαλύτερο βαθμό στις ορεινές (Πιτσιλιά, Σολέα, Μαραθάσα) και ημιορεινές περιοχές (κρασοχώρια Λεμεσού, οικισμοί Ακάμα) και σε μικρότερο στις πεδινές (Κάμπος Μεσαορίας, οικισμοί Λάρνακας) και τα παράλια.
Πρόκειται για την τέταρτη εγγραφή της Κύπρου στον Αντιπροσωπευτικό Κατάλογο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς, μετά  το Λευκαρίτικο Κέντημα (2009), τα Τσιαττιστά (2011) και τη Μεσογειακή Διατροφή (2013). Η Κύπρος μαζί με την Ελλάδα έχουν επίσης υποβάλει την υποψηφιότητα του στοιχείου «Βυζαντινή Μουσική – Ψαλτική» για εγγραφή στον Αντιπροσωπευτικό Κατάλογο, η οποία θα εξεταστεί το 2019. Ο Αντιπροσωπευτικός Κατάλογος για την ΑΠΚ της UNESCO δημιουργήθηκε από τον Οργανισμό με στόχο τη διάδοση και διατήρησή της, την καλύτερη επίγνωση της σημασίας της και την ενθάρρυνση του διαλόγου με σεβασμό στην πολιτισμική πολυμορφία. Μετά από πρόταση των ενδιαφερομένων κρατών-μελών και με βάση αυστηρά κριτήρια, στον Κατάλογο εντάσσονται αντιπροσωπευτικά στοιχεία της ΑΠΚ της ανθρωπότητας.

Πηγή: ΓΤΠ