Καταπέλτης τα συμπεράσματα του Συμβουλίου για την Τουρκία ως υποψήφιο κράτος

Το Συμβούλιο σημειώνει με λύπη του ότι η Τουρκία συνεχίζει να απομακρύνεται όλο και περισσότερο από την ευρωπαϊκή Ένωση και υπενθυμίζει το προηγούμενο συμπέρασμά του στο οποίο σημείωνε ότι οι ενταξιακές διαπραγματεύσεις της Τουρκίας επομένως έχουν ουσιαστικά σταματήσει και δεν μπορούν να εξεταστούν περαιτέρω κεφάλαια για άνοιγμα ή κλείσιμο»

Σε αυτό το συμπέρασμα κατέληξαν χθες οι Υπουργοί Ευρωπαϊκών Υποθέσεων που συζήτησαν για τη διεύρυνση στις Βρυξέλλες. Στο κείμενο, το οποίο βασίστηκε στην έκθεση της Κομισιόν για τη διεύρυνση, η ΕΕ χρησιμοποιεί πολύ αυστηρή γλώσσα για την Τουρκία, παρόλο που της αναγνωρίζει την αποκλιμάκωση στην Ανατολική Μεσόγειο και τη φιλοξενία προσφύγων.

Αυτά συμπεριλαμβάνονται στις τρεις πρώτες παραγράφους. Στις υπόλοιπες έξι, το Συμβούλιο είναι καταπέλτης κατά της Τουρκίας, με αναφορές στο κράτος Δικαίου εντός της Τουρκίας, στα προβλήματα στις σχέσεις καλής γειτονίας, στη μη εφαρμογή της τελωνειακής ένωσης για όλα τα κράτη-μέλη -και για την Κυπριακή Δημοκρατία, τις μονομερείς ενέργειες στα Βαρώσια.

«Η Τουρκία πρέπει να σταματήσει όλες τις απειλές και τις ενέργειες που βλάπτουν την καλή σχέσεις καλής γειτονίας, να εξομαλύνει τις σχέσεις της με την Κυπριακή Δημοκρατία και να σεβαστεί την κυριαρχία όλων των κρατών μελών της ΕΕ επί των χωρικών τους υδάτων και του εναέριου χώρου τους, καθώς και όλων των κυριαρχικών δικαιωμάτων τους συμπεριλαμβανομένων, μεταξύ άλλων, του δικαιώματος εξερεύνησης και εκμετάλλευσης των φυσικών πόρων, σύμφωνα με το δίκαιο της ΕΕ και το διεθνές δίκαιο, συμπεριλαμβανομένης της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για του Δικαίου της Θάλασσας (UNCLOS)», σημειώνεται χαρακτηριστικά.

Ολόκληρο το κομμάτι των συμπερασμάτων για τη διεύρυνση που αφορά στην Τουρκία είναι το εξής:

31. Το Συμβούλιο υπενθυμίζει ότι το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της 24ης και 25ης Ιουνίου 2021 σημείωσε το στρατηγικό ενδιαφέρον της Ένωσης για ένα σταθερό και ασφαλές περιβάλλον στην Ανατολική Μεσόγειο και την ανάπτυξη μιας συνεργατικής και αμοιβαία επωφελούς σχέσης με την Τουρκία. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο εξέφρασε την ικανοποίησή του για την αποκλιμάκωση της κατάστασης στην Ανατολική Μεσόγειο, τονίζοντας ότι αυτό πρέπει να διατηρηθεί, και επανέλαβε την ετοιμότητα της ΕΕ να συνεργαστεί με την Τουρκία σταδιακό, αναλογικό και αναστρέψιμο τρόπο σε διάφορους τομείς κοινού ενδιαφέροντος, με την επιφύλαξη των προϋποθέσεων που έθεσαν τα μέλη του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου στις 25 Μαρτίου του 2021, και σε προηγούμενα συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου.

32. Λαμβάνοντας υπόψη αυτά καθώς και τα προηγούμενα συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, το Συμβούλιο παραμένει προσηλωμένο στη διατήρηση ενός ανοικτού και ειλικρινούς διαλόγου, στην αντιμετώπιση των κοινών προκλήσεων και στη συνεργασία σε βασικούς τομείς κοινού ενδιαφέροντος, όπως η μετανάστευση, η δημόσια υγεία, το κλίμα, την καταπολέμηση της τρομοκρατίας και περιφερειακά ζητήματα. Το Συμβούλιο σημειώνει την πρόσφατη επανέναρξη των διαλόγων υψηλού επιπέδου μεταξύ της ΕΕ και της Τουρκίας για αρκετά από αυτά τα θέματα, καθώς και την επικύρωση από την Τουρκία της συμφωνίας του Παρισιού για την κλιματική αλλαγή.

33. Το Συμβούλιο επιδοκιμάζει τις συνεχιζόμενες σημαντικές προσπάθειες της Τουρκίας για τη φιλοξενία και την αντιμετώπιση των αναγκών σχεδόν 4 εκατομμυρίων προσφύγων. Η συνεχιζόμενη βοήθεια της ΕΕ προς τους πρόσφυγες και τη χώρα υποδοχής κοινότητες θα διασφαλιστεί εγκαίρως. Η δήλωση ΕΕ-Τουρκίας συνεχίζει να φέρνει αποτελέσματα. Το Συμβούλιο υπενθυμίζει ότι το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της 21ης και 22ας Οκτωβρίου 2021 κάλεσε την Τουρκία να διασφαλίσει την πλήρη και χωρίς διακρίσεις εφαρμογή της δήλωσης ΕΕ-Τουρκίας δήλωσης του 2016, μεταξύ άλλων και έναντι της Κυπριακής Δημοκρατίας. Αποτελεσματική διαχείριση των συνόρων, καθώς και η επανέναρξη των επιστροφών, εξακολουθούν να αποτελούν προτεραιότητες. Η πλήρης και αποτελεσματική εφαρμογή της συμφωνίας επανεισδοχής ΕΕ-Τουρκίας και η συνεργασία στον τομέα της δικαιοσύνης και εσωτερικών υποθέσεων με όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ παραμένουν ουσιαστικής σημασίας.

34. Το Συμβούλιο επαναλαμβάνει τις σοβαρές ανησυχίες του για την περαιτέρω και βαθιά ανησυχητική οπισθοδρόμηση στους τομείς της δημοκρατίας, του κράτους δικαίου και των θεμελιωδών δικαιωμάτων, συμπεριλαμβανομένης της ελευθερίας της έκφρασης, καθώς και για τη συστημική έλλειψη ανεξαρτησίας της δικαιοσύνης. Ένας αριθμός περιοριστικών μέτρων που ελήφθησαν κατά τη διάρκεια της κατάστασης έκτακτης ανάγκης έχουν ενσωματωθεί στο νόμο και έχουν βαθύτατα αρνητικό αντίκτυπο στους ανθρώπους στην Τουρκία. Η κοινωνία των πολιτών και οι οργανώσεις της λειτουργούν υπό συνεχή πίεση σε ένα όλο και πιο δύσκολο περιβάλλον. Η συστημική έλλειψη ανεξαρτησίας και η αδικαιολόγητη πίεση στο δικαστικό σώμα δεν μπορούν να συγχωρεθούν, ούτε οι συνεχιζόμενοι περιορισμοί, οι συλλήψεις, οι φυλακίσεις και άλλα μέτρα που στρέφονται κατά των δημοσιογράφων, ακαδημαϊκών, μελών πολιτικών κομμάτων, συμπεριλαμβανομένων των βουλευτών, δικηγόρων, μελών οργανώσεων για τα ανθρώπινα δικαιώματα, χρηστών των μέσων κοινωνικής δικτύωσης και άλλων που ασκούν τα θεμελιώδη δικαιώματα και τις ελευθερίες τους.

Το Συμβούλιο τονίζει τη σημασία του σεβασμού της νομιμότητας και της ακεραιότητας της εκλογικής διαδικασίας, ιδίως στο πλαίσιο των πολυάριθμων συλλήψεων, απολύσεων και αντικαταστάσεων δημοκρατικά εκλεγμένων δημοτικών δημάρχων, καθώς και της στοχοποίησης των κομμάτων της αντιπολίτευσης και των μελών της. Το Συμβούλιο επαναλαμβάνει τις σοβαρές ανησυχίες του για τις αναφερόμενες  συνεχιζόμενες αρνητικές εξελίξεις στους τομείς αυτούς, υπενθυμίζει τα διεθνή πρότυπα και τις υποχρεώσεις στις οποίες έχει προσχωρήσει και δεσμευτεί η Τουρκία, και καλεί την Τουρκία να αντιστρέψει επειγόντως τις αρνητικές τάσεις και να αντιμετωπίσει αξιόπιστα τις πολλές σοβαρές ελλείψεις που εντοπίζονται στην έκθεση της Επιτροπής. Η Τουρκία θα πρέπει επίσης να εντείνει τη συνεργασία της με το Συμβούλιο της Ευρώπης και τα αρμόδια όργανα και θεσμικά του όργανα, να αντιμετωπίσει τις βασικές τους συστάσεις, να εφαρμόσει πλήρως την Ευρωπαϊκή Σύμβαση Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και άλλα διεθνή μέσα για τα ανθρώπινα δικαιώματα στα οποία η Τουρκία είναι συμβαλλόμενο μέρος, καθώς και να εκτελέσει όλες τις αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων σύμφωνα με το άρθρο 46 της ΕΣΔΑ.

35. Όσον αφορά τις οικονομικές μεταρρυθμίσεις, το Συμβούλιο σημειώνει τις σοβαρές ανησυχίες που εξακολουθούν να υφίστανται σχετικά με τη λειτουργία της οικονομίας της αγοράς της χώρας. Αδυναμίες θεσμικού και πολιτικού συντονισμού υπονόμευσαν την αξιοπιστία και την αποτελεσματικότητα των δράσεων των αρχών και οι ανισορροπίες αυξήθηκαν σημαντικά, με αποτέλεσμα την αστάθεια της χρηματοπιστωτικής αγοράς, τις βαθιά αρνητικές επιπτώσεις στην αγορά εργασίας και τη μεγαλύτερη φτώχεια. Το Συμβούλιο ενθαρρύνει την Τουρκία να εφαρμόσει πλήρως την πολιτική καθοδήγηση που καθορίζεται στα κοινά συμπεράσματα του οικονομικού και χρηματοπιστωτικού διαλόγου. Η ανεξαρτησία των ρυθμιστικών αρχών, όπως η Κεντρική Τράπεζα, έχει ιδιαίτερη σημασία.

Το Συμβούλιο υπενθυμίζει περαιτέρω την ανάγκη να αντιμετωπίσει η Τουρκία τις υποχρεώσεις της όσον αφορά την εφαρμογή της τελωνειακής ένωσης ΕΕ-Τουρκίας, εξασφαλίζοντας την αποτελεσματική εφαρμογή της σε όλες τα κράτη μέλη. Το Συμβούλιο εκφράζει τη λύπη του για τις συνεχείς αποκλίσεις της Τουρκίας από τις υποχρεώσεις της βάσει της Τελωνειακής Ένωσης ΕΕ-Τουρκίας, και υπενθυμίζει ότι οι εμπορικοί φραγμοί ή ισοδύναμα που δεν συμμορφώνονται με αυτήν θα πρέπει να αρθούν χωρίς καθυστέρηση.

36. Το Συμβούλιο επαναλαμβάνει την έκκλησή του προς την Τουρκία να ευθυγραμμιστεί σταδιακά με το κοινή Εξωτερική Πολιτική και Πολιτική Ασφάλεια της ΕΕ και να αντιστραφεί η ολοένα και πιο αρνητική τάση ως θέμα προτεραιότητας και υπενθυμίζει τη θέση του σχετικά με την προσχώρηση των κρατών μελών σε διεθνείς οργανισμούς.

Το Συμβούλιο σημειώνει με ανησυχία ότι η εξωτερική πολιτική της Τουρκίας συγκρούεται όλο και περισσότερο με τις προτεραιότητες της ΕΕ στο πλαίσιο της Κοινής Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφάλειας, μεταξύ άλλων όσον αφορά τη Λιβύη και την Επιχείρηση ΕΙΡΗΝΗ. Σύμφωνα με το κοινό ενδιαφέρον της ΕΕ και της Τουρκίας για περιφερειακή ειρήνη και σταθερότητα, το Συμβούλιο αναμένει από την Τουρκία και όλους τους παράγοντες να συμβάλουν θετικά στην επίλυση περιφερειακών κρίσεων.

37. Το Συμβούλιο εξακολουθεί να αναμένει από την Τουρκία να δεσμευτεί απερίφραστα για τις σχέσεις καλής γειτονίας, στις διεθνείς συμφωνίες και στην ειρηνική διευθέτηση των διαφορών, προσφεύγοντας, εάν είναι απαραίτητο, στο Διεθνές Δικαστήριο.

Το Συμβούλιο, όπως αναφέρεται στα συμπεράσματά του της 11ης Δεκεμβρίου 2006, της 26ης Ιουνίου 2018 και της 18ης Ιουνίου 2019, τα οποία στη συνέχεια εγκρίθηκαν από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, καθώς και στη δήλωση της 21ης Σεπτεμβρίου 2005, καλεί την Τουρκία να εκπληρώσει τις υποχρεώσεις της βάσει του διαπραγματευτικού πλαισίου, συμπεριλαμβανομένης της πλήρους, χωρίς διακρίσεις εφαρμογής του πρόσθετου πρωτοκόλλου της Συμφωνίας Σύνδεσης προς όλα τα κράτη μέλη. Το Συμβούλιο επαναλαμβάνει ότι η αναγνώριση όλων των κρατών μελών είναι ουσιώδης. Η Τουρκία πρέπει να σταματήσει όλες τις απειλές και τις ενέργειες που βλάπτουν την καλή σχέσεις καλής γειτονίας, να εξομαλύνει τις σχέσεις της με την Κυπριακή Δημοκρατία και να σεβαστεί την κυριαρχία όλων των κρατών μελών της ΕΕ επί των χωρικών τους υδάτων και του εναέριου χώρου τους, καθώς και όλων των κυριαρχικών δικαιωμάτων τους συμπεριλαμβανομένων, μεταξύ άλλων, του δικαιώματος εξερεύνησης και εκμετάλλευσης των φυσικών πόρων, σύμφωνα με το δίκαιο της ΕΕ και το διεθνές δίκαιο, συμπεριλαμβανομένης της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για του Δικαίου της Θάλασσας (UNCLOS).

38. Η ΕΕ παραμένει πλήρως προσηλωμένη στη συνολική διευθέτηση του κυπριακού προβλήματος.  Υπενθυμίζει ότι εξακολουθεί να είναι ζωτικής σημασίας από την άποψη αυτή η δέσμευση της Τουρκίας και η συμβολή της σε μια ειρηνική διευθέτηση, συμπεριλαμβανομένων των εξωτερικών πτυχών της, στο πλαίσιο των Ηνωμένων Εθνών, στη βάση μιας δικοινοτικής, διζωνικής ομοσπονδίας με πολιτική ισότητα, σύμφωνα με όλες τις σχετικές διατάξεις των ψηφισμάτων του ΣΑ του ΟΗΕ και σύμφωνα με τις αρχές στις οποίες βασίζεται η ΕΕ και το κεκτημένο της. Το Συμβούλιο εκφράζει τη λύπη του για το γεγονός ότι η άτυπη συνάντηση τον Απρίλιο του 2021 στη Γενεύη υπό την αιγίδα του ΟΗΕ δεν άνοιξε τον δρόμο για την επανέναρξη των επίσημων διαπραγματεύσεων. Η ΕΕ θα συνεχίσει να διαδραματίσει ενεργό ρόλο στη στήριξη της διαδικασίας.

Το Συμβούλιο καταδικάζει τις μονομερείς ενέργειες της Τουρκίας σε σχέση με τα Βαρώσια που έρχονται σε αντίθεση με τα ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ και υπενθυμίζει τη σημασία του καθεστώτος των Βαρωσίων και της ανάγκης πλήρους σεβασμού των ψηφισμάτων του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, ιδίως των ψηφισμάτων 550, 789 και 1251, όπως υπογράμμισε το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της 24ης Ιουνίου 2021. Το Συμβούλιο ζητεί την άμεση ανάκληση αυτών των ενεργειών και την αναστροφή όλων των μέτρων που ελήφθησαν για τα Βαρώσια από το Οκτώβριος 2020.

39. Το Συμβούλιο σημειώνει με λύπη του ότι η Τουρκία συνεχίζει να απομακρύνεται όλο και περισσότερο από την ευρωπαϊκή Ένωση, και υπενθυμίζει το προηγούμενο συμπέρασμά του στο οποίο σημείωνε ότι οι ενταξιακές διαπραγματεύσεις της Τουρκίας επομένως έχουν ουσιαστικά σταματήσει και δεν μπορούν να εξεταστούν περαιτέρω κεφάλαια για άνοιγμα ή κλείσιμο.