Ομιλία του Γενικού Γραμματέα Κ.Ε. ΑΚΕΛ Στέφανου Στεφάνου στην κηδεία του Πανίκου Παιονίδη

Η μεγάλη πλειοψηφία των ανθρώπων ζει μια ζωή ορισμένης διάρκειας, σε έναν ορισμένο τόπο και χρόνο.

Υπάρχουν όμως και άνθρωποι που ζουν όσο για δέκα ζωές, ζωές που πετάνε πάνω από τον χρόνο και πάνω από τα σύνορα.

Δύο τέτοιοι άνθρωποι έφυγαν από κοντά μας, λες από συνεννόηση και οι δύο, αφού ήταν φίλοι, στις 2 του Σεπτέμβρη. Πανίκος Παιονίδης και Μίκης Θεοδωράκης, φώτιζαν δρόμους για τον Άνθρωπο με τον δαυλό της Ιστορίας που τον έκαιγε η ίδια φωτιά: η ανάγκη αυτός ο κόσμος να αλλάξει. Διπλή λοιπόν η τεράστια απώλεια για τις τέχνες, τον πολιτισμό, τα γράμματα, τους αγωνιζόμενους λαούς.

Τον Πανίκο Παιονίδη πρώτα τον γνώρισα μέσα από τα γραφτά του, μέσα απ’ όσα διάβασα και έμαθα για τη δράση του. Ο λόγος του, η γραφίδα του σπινθηροβολούσαν από τα μεγάλα οράματα της απελευθέρωσης του Ανθρώπου, της προόδου, της εξέλιξης. Υπηρέτης και μαχητής της Αριστεράς, μαρξιστής διανοούμενος.

Και αν σήμερα εύκολα πια ορισμένοι αποσπούν τον τίτλο αυτό, ο Πανίκος τον κατέκτησε με όλη τη σημασία της λέξης. Γιατί πλήρωσε το τίμημα που συνεπαγόταν μέσα σε εποχές άγριες και σκληρές, να σηκώνει ένας νέος άνθρωπος τη σημαία της κοινωνικής δικαιοσύνης, να είναι ενεργός αντιφασίστας, συνειδητός πρωτοπόρος της υπόθεσης της εργατικής τάξης και κάθε σκλάβου που επιχειρεί να αποτινάξει τις αλυσίδες του.

Εθελοντής στη μάχη κατά του φασισμού στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Γενικός Γραμματέας της Παγκύπριας Επιτροπής Αποστράτων καθώς και του Συνδέσμου Πολεμιστών του Β’ ΠΠ. Ο πρώτος Γενικός Γραμματέας της νεοσύστατης τότε ΕΔΟΝ και ακολούθως Πρόεδρός της. Μέλος της Κεντρικής Επιτροπής του ΑΚΕΛ και του Πνευματικού Γραφείου της. Γενικός Γραμματέας του Παγκύπριου Συμβουλίου Ειρήνης και Αντιπρόεδρος της Διεθνούς Οργάνωσης «Καλλιτέχνες για την Ειρήνη».

Ανήσυχο χέρι που έγραφε ακούραστα στη «Λευτεριά» των Ελλήνων πολιτικών προσφύγων της Βουλγαρίας, στον «Δημοκράτη», στην «Χαραυγή», στο πολιτιστικό περιοδικό «Νέα Εποχή».

Ο Πανίκος Παιονίδης ήταν όλα αυτά, μα υπήρξε και άλλα τόσα. Γιατί ήταν άνθρωπος των γραμμάτων, των τεχνών, του πολιτισμού, μα πάνω απ’ όλα άνθρωπος ανάμεσα στους ανθρώπους σε εποχές που το να παραμένεις άνθρωπος και να παλεύεις για τους ανθρώπους είχε κόστος δυσβάστακτο και αφόρητο.

Χρόνια ολόκληρα μετά που πρωτογνώρισα τον Πανίκο Παιονίδη μέσα από τα κείμενά του, ευτύχησα να τον γνωρίσω από κοντά. Και ήταν εκεί που διαπίστωσα ότι ο Πανίκος ήταν ακριβώς αυτό που διάβαζα στα γραφτά του.

Αντίκρισα απέναντι μου έναν άνθρωπο με πνεύμα σπάνιο, ευγένεια ακριβοθώρητη και ήθος που διέκρινε κάθε κίνησή του. Γνώρισα δηλαδή έναν άνθρωπο που η πολυτάραχη ζωή του λειτούργησε γι’ αυτόν σαν δάσκαλος. Ένας δάσκαλος που διδάσκει την περήφανη σεμνότητα την οποία κουβαλούν όσοι έχουν καρπούς να δώσουν. Και ο Πανίκος Παιονίδης έδωσε πάρα πολλούς καρπούς. Στην κυπριακή Αριστερά, στα γράμματα και τον πολιτισμό, στη Λεμεσό, στην Κύπρο, στον κόσμο ολόκληρο.

Ακόμα και στην εποχή της διαφωνίας και εκεί ακόμα ο Πανίκος Παιονίδης άφησε κάτι πίσω του. Το παράδειγμα της κριτικής που χαρακτηρίζεται από ήθος και σεβασμό για τον χώρο που ανδρώθηκε και δημιούργησε.

Στις 2 Σεπτεμβρίου η Κύπρος έχασε ένα μεγάλο διανοούμενο, ο οποίος στην μακρά πορεία της ζωής του ανάβλυζε Ιστορία και Μέλλον.

Σ’ αυτή τη μεγάλη πορεία της ζωής ο Πανίκος Παιονίδης από ένα μικρό νησί έγινε παγκόσμιος πολίτης και αγκάλιασε τον κόσμο ολόκληρο με τους αγώνες τους.

Από το δημοτικό της Αμμοχώστου στην Αγγλική Σχολή, εκεί που οι πρώτες αριστερές σπίθες πυρπολούν τη συνείδησή του.

Ακολούθως, στη γενναία απόφαση για στράτευση ενάντια στον φασισμό. Από εκεί στον ματωμένο Δεκέμβρη της Αθήνας, στην αγκαλιά με τον αδελφό του Λάκη που τον νόμιζαν αγνοούμενο.

Από την Αθήνα στο Λονδίνο και μετά στη Σόφια, που έμελλε να αποτελέσει σημαντικό κεφάλαιο στην πολιτική, συγγραφική αλλά και προσωπική του ζωή.

Από εκεί ξανά στην Κύπρο, στην ηγεσία της ΕΔΟΝ, στο συναπάντημα με την Έλλη του, στα παιδιά του.

Στην μεγάλη πορεία της ζωής του ο Πανίκος γνώρισε και συνεργάστηκε με πολλές σημαντικές προσωπικότητες του πολιτισμού. Ο Γεβγένη Γεφτουσένκο, ο Αντρέι Βοζνιεσέντσκι, η Μπέλλα Αχματούλεβα, ο Λιουπομίρ Λέβκεφ, ο Περβάν Στεφάνοφ, η Λέτα Μίλεβα. Αχώριστοι και πολύτιμοι φίλοι στη Μόσχα και τη Σόφια.

Το ίδιο και με τον Λουί Αραγκόν, τον Κώστα Γαβρά, τη Μελίνα Μερκούρη, τον Βασίλη Βασιλικό, τον Μίκη Θεοδωράκη στο Παρίσι που γεννοβολούσε ριζοσπαστισμό και ιδέες, αλλά και με τον Ρίτσο, τον Βρεττάκο, τη Διδώ Σωτηρίου, την Έλλη Παπά, την Κική Δημουλά, τον Ιάκωβο Καμπανέλλη, τον Μποστ στην Αθήνα της αντίστασης και του λαϊκού ξεσηκωμού. Ακολούθως στις λαοθάλασσες των συναυλιών του Μίκη, να ξεσηκώνει τον να ξεσηκώνει τον ελληνισμό να φωνάξει για την Κύπρο.

Στις Πορείες Ειρήνης να απαιτείς ειρήνη στην Κύπρο και τον κόσμο μαζί με τους συμπατριώτες μας Τουρκοκύπριους.

Μια τεράστια διαδρομή γεμάτη γνώση, αγώνα, πάθος, ένταση, νίκες, ήττες, αμφισβητήσεις, κριτική, ελπίδα, όραμα.

Τι μένει τελικά;

Τι έμεινε από εκείνη την πορεία που σφύριξε το κόκκινο τραίνο μια μέρα του 1955 που ο Πανίκος ξεκίνησε από τη Σόφια για την Βαρσοβία κάνοντας την ακριβή γνωριμία με τον Ναζίμ Χικμέτ;

«Το κόκκινο τραίνο, ξυπνά βλέπετε μνήμες, για χρόνια όταν τα οράματα για έναν εκ θεμελίων καινούριο κόσμο είχαν το πάνω χέρι. Κι ήταν αναμφισβήτητα ωραία, γεμάτα εκείνα τα χρόνια» έγραψε.

Και πού δεν ταξίδεψες αλήθεια Πανίκο; Και πού δεν μας ταξίδεψες μαζί σου; Και πού δεν άπλωσες το βλέμμα βοηθώντας και εμάς, Πανίκο, να ανοίξουμε το δικό μας βλέμμα. Και πού δεν φτερούγισε η σκέψη σου Πανίκο για να πάρεις και μας μαζί σου.

Μόνο εκεί, στην πιο όμορφη θάλασσα, εκείνη που έδειξε ο συνταξιδιώτης σου Ναζίμ, εκείνη που μας δείχνουν τα μεγάλα οράματα που υπηρέτησες, μόνο εκεί δεν πρόλαβες να φτάσεις. Μα σίγουρα για εκεί ξεκίνησες με την πρωτοπόρα δράση σου, με το κουπί της πένας σου και τη δύναμη του πνεύματός σου.

Για την πιο όμορφη θάλασσα Πανίκο Παιονίδη συνεχίζουμε το ταξίδι. Πλησίστια και αποφασιστικά. Αφετηρία και τερματικός σταθμός. Αρχή και Τέλος. Εκεί που ζουν, εκεί που θα νικήσουν τα πιο όμορφα, τα πιο ευγενικά οράματα των ανθρώπων.

Πανίκο Παιονίδη, δεν πρόκειται να φύγεις ποτέ από κοντά μας γιατί το έργο και η δράση σου θα κρατάει ζωντανή τη μνήμη σου για όλους όσοι ονειρεύονται και αγωνίζονται για ένα καλύτερο και ανθρωπινότερο κόσμο.

Στο καλό να πας. Η αγάπη μας θα σε συνοδεύει για πάντα.