Η Κύπρος στο Φεστιβάλ Λογοτεχνίας της Ευρωπαϊκής Μεσογείου FLEM 2

Την Κύπρο εκπροσώπησαν οι Γιώργος Χαριτωνίδης και Γιώργος Χριστοδουλίδης τα βιβλία των οποίων, «Αναμνήσεις με πολλά κουκούτσια» - μια μαρτυρία για την τραυματική εμπειρία του Χαριτωνίδη το 1974 ως αιχμάλωτος πολέμου στις τουρκικές φυλακές- και «Πληγείσες Περιοχές/γυμνές ιστορίες», η 6η ποιητική συλλογή του Χριστοδουλίδη, που πραγματεύεται την πολυκύμαντη πορεία ανθρώπινου κύκλου ζωής, μεταφράστηκαν στα σέρβικα και παρουσιάστηκαν στο πλαίσιο του Φεστιβάλ.

Οι μεταφράσεις και οι εκδόσεις πραγματοποιήθηκαν στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού προγράμματος “Greek Literature from Cyprus in Serbian” το οποίο εξασφάλισε το Ερευνητικό Κέντρο Νεοελληνικών Σπουδών - Σπουδαστήριο Πετρώνδα του Πανεπιστημίου Κύπρου, σε συνεργασία με τον εκδοτικό οίκο Treći Trg της Σερβίας του οποίου ηγείται ο Ντέγιαν Μάτιτς. Το πρόγραμμα χρηματοδοτείται από ευρωπαϊκά κονδύλια και εντάσσεται στο πλαίσιο του Creative Europe.

Οι μεταπτυχιακοί φοιτητές του Τμήματος Βυζαντινών και Νεοελληνικών Σπουδών και συνεργάτες του Ερευνητικού Κέντρου Νεοελληνικών Σπουδών, Aleksandra Milanović, Tamara Nosonjin, Zorka Šljivančanin και Saša Đorđević, υπό την εποπτεία των καθηγητών Παντελή Βουτουρή και Μαρίνου Πουργούρη, έχουν μεταφράσει ή ολοκληρώνουν τη μετάφραση, των εξής δέκα έργων Κύπριων λογοτεχνών:

Ευφροσύνη Μαντά – Λαζάρου, Ναρκοσυλλέκτρια, 2014.
Κυριάκος Χαραλαμπίδης, Αμμόχωστος Βασιλεύουσα, 1982.
Αγγέλα Καϊμακλιώτη, Εκ του σύνεγγυς, 2014.
Στέλλα Βοσκαρίδου – Οικονόμου, Φόβ, Υπογλώσσιο νυχτερινό, 2015.
Γιώργος Φιλίππου Πιερίδης, Ο καιρός της δοκιμασίας, 1979.
Λουΐζα Παπαλοΐζου, Απειλούμενα είδη, 2012.
Γεώργιος Ν. Χαριτωνίδης, Αναμνήσεις με πολλά κουκούτσια, 2003.
Γιώργος Χριστοδουλίδης, Πληγείσες περιοχές/γυμνές ιστορίες, 2016.
Μαρία Α. Ιωάννου, Καζάνι, 2015.
Αντώνης Γεωργίου, Ένα άλπουμ ιστορίες, 2014.

Επιστρέφοντας στα του Φεστιβάλ, θα πρέπει να σημειωθεί ότι οι δυο Κύπριοι λογοτέχνες και τα βιβλία τους έτυχαν θερμής υποδοχής τόσο από τους διοργανωτές όσο και από το κοινό. Οι δημόσιες παρουσιάσεις των βιβλίων τους στα σερβικά έγιναν τόσο στο χώρο της διεθνούς έκθεσης βιβλίου του Βελιγραδίου όσο και σε άλλους χώρους όπου η λογοτεχνική ανάγνωση έχει βρει πρόσφορο έδαφος όπως μπαράκια, καφετέριες κ.α.

Σημαντική ήταν η παρουσία των Χαριτωνίδη και Χριστοδουλίδη στη φιλοσοφική αλλά και φιλολογική σχολή του Πανεπιστήμιου Βελιγραδίου. Εκεί, οι δυο λογοτέχνες, αφού διάβασαν αποσπάσματα από τα βιβλία τους, εισήλθαν σε ένα ουσιαστικό διάλογο με τους φοιτητές, πολλοί εκ των οποίων σπουδάζουν ελληνικά. Η συζήτηση αφορούσε το που στέκεται η κυπριακή λογοτεχνία σήμερα, ποια τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της, η θεματογραφία της αλλά και η αισθητική της ταυτότητα.

Ο Χαριτωνίδης ανέφερε στους φοιτητές, ότι το τραγικό βίωμα του 74 και η εμπειρία της αιχμαλωσίας του, αποτελεί τη βασική κινητήρια δύναμη της γραφής του, όχι για να διαιωνίσει το μίσος - εξάλλου το βιβλίο του είναι αφιερωμένο σε τρεις Τούρκους - αλλά, αφενός για να διηγηθεί και να συμφιλιωθεί πρώτα ο ίδιος με τα δεινά του, αφετέρου, να στείλει ένα δυνατό αντιπολεμικό μήνυμα που συμπυκνώνεται στο όραμα ότι ο κάθε λαός, η Κύπρος ιδιαίτερα, δικαιούται και αξίζει μια μόνιμη γεύση ελευθερίας, ειρήνης και ευημερίας, χωρίς κατοχικούς ζυγούς και εξευτελιστικούς όρους υποτέλειας.

Από την πλευρά του, ο Χριστοδουλίδης, ως εκπρόσωπος μιας νεότερης λογοτεχνικής γενιάς, επεσήμανε ότι αντλεί ερεθίσματα τόσο από την καθημερινότητα όσο και από τις υπαρξιακές αγωνίες του ανθρώπινου γένους. Επιχειρεί μέσα από τους στίχους του, να αναδείξει, με εκφραστική αμεσότητα, άλλοτε έναν υποβόσκοντα κρυπτισμό καθώς και εξωλογικές αναζητήσεις, αγωνίες βαθύτερες ενός παλλόμενου και εκπέμποντα κωδικοποιημένα σήματα, πυρήνα και να φωτίσει περιοχές, ανθρώπινες περισσότερο παρά γεωγραφικές, που ενώ είναι «πληγείσες», παραμένουν αφώτιστες.

Όσον αφορά τα γεγονότα του 1974 για τα οποία οι φοιτητές επέδειξαν ζωηρό ενδιαφέρον, ο Χριστοδουλίδης παρατήρησε ότι στη νεότερη κυπριακή ποίηση, η απεικόνιση τους γίνεται ολοένα και πιο υπαινικτική αφού ο χρόνος που έχει παρέλθει υπεισέρχεται και αλλοιώνει δυναμικά την ποιητική προσπάθεια χαρτογράφησης τους. Μέσα από ένα πέπλο καλπάζουσας λήθης που απλώνεται ολοένα και πλατύτερα, ο ποιητής ψάχνει να βρει μαλακά σημεία, τα οποία τρυπώντας τα, θα επιτρέψει να ξεχυθεί η μνήμη, πυώδης ή αιμάσσουσα.

Και οι δυο λογοτέχνες, τόνισαν, μετά από ερωτήσεις των φοιτητών, ότι συχνά μπορεί κανείς να συναντήσει λογοτεχνικά έργα Τουρκοκύπριων ομότεχνων με απρόσμενη αλλά καθαρή αντικατοχική διάσταση, επισημαίνοντας ότι και οι Τουρκοκύπριοι είναι με έναν διαφορετικό τρόπο, θύματα της τουρκικής εισβολής και κατοχής καθώς και πως μόνο χωρίς την ανάμιξη της Τουρκίας, στην Κύπρο μπορεί να υπάρξει απελευθέρωση και ειρήνη. Για τα βιβλία τους και τις προκλήσεις που αντιμετώπισαν κατά τη διαδικασία μετάφρασης, μίλησαν επίσης η Zorka Šljivančanin (Αναμνήσεις με πολλά κουκούτσια) και Aleksandra Milanović (Πληγείσες περιοχές/γυμνές ιστορίες).

Η παρουσία των δυο λογοτεχνών επιβεβαίωσε τη βαθιά φιλική σχέση μεταξύ του σερβικού και του κυπριακού λαού, η οποία μέσω των μεταφράσεων και των δέκα λογοτεχνικών βιβλίων που αναφέρθηκαν προηγουμένως, αποκτά μια πολύτιμη και διαχρονική γέφυρα επικοινωνίας, πάνω στην οποία θα μπορούν επόμενες γενιές λογοτεχνών, να πορευτούν προς νέες αλληλεπιδράσεις και συνεργασίες.

Πηγή: (ΚΥΠΕ/ΓΧΡ/ΗΦ)