ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΒΕΝΕΤΙΑΣ: Ερμηνεύοντας το παρόν μέσα από την Ιστορία

 
Γνωστός ήδη με την πρώτη, βραβευμένη με Όσκαρ ταινία του, «Ο γιος του Σαούλ», ο Λάζλο Νέμετς, με τη νέα του, και μια από τις καλύτερες της φετινής Μόστρας, ταινία του,  «Ηλιοβασίλεμα», στρέφεται τη φορά αυτή στην περίοδο της αυστρο-ουγγρικής αυτοκρατορίας όταν αυτή βρισκόταν στη «Δύση» της (όπως ο πρωτότυπος τίτλος της ταινίας: Sunset), στα  χρόνια πριν ακριβώς από τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο, για να καταγράψει τη δύσκολη, συχνά εφιαλτική, πορεία μιας νέας γυναίκας που επιστρέφει στη Βουδαπέστη για να εργαστεί (και, στη συνέχεια να το διεκδικήσει) στο διάσημο κατάστημα καπέλων «Λάιτερ», που κάποτε ανήκε στην οικογένειά της, αλλά και για να ανακαλύψει τι απέγινε ένας μέχρι τότε άγνωστος γι’ αυτήν αδερφός της, ύποπτος για τη φωτιά που έκαψε το κατάστημα όπου κάηκαν οι γονείς της.
 
Η Ίρις, η ηρωίδα κινείται σε μια περίοδο κοινωνικών και πολιτικών ανακατατάξεων, περίοδο επιστημονικών και άλλων ανακαλύψεων, όπου το παλιό συγκρούεται με το καινούριο, όπου αρχίζουν να κυριαρχούν οι θεωρίες του Φρόιντ, με τις ιδέες του σοσιαλισμού και του αναρχισμού να συγκρούονται με τον εθνικισμό και τον αντισημιτισμό. Περίοδο, παράλληλα, όπου η γυναίκα, σε μια περίοδο καταπίεσης και κακών οιωνών (ο φασισμός βρίσκεται ήδη προ των πυλών), προσπαθεί να επιβάλει την προσωπικότητά και την αυτονομία της. Ο Νέμετς αντιπαραθέτει την ωραία ατμόσφαιρα του καταστήματος, με τις γιορτές και τις δεξιώσεις, με τα όμορφα καπέλα και τις ελκυστικές νεαρές γυναίκες που εργάζονται εκεί (και από τις οποίες μερικές επιλέγονται κάθε τόσο για να «εξυπηρετήσουν», όπως μαθαίνουμε το παλάτι, αν και ποτέ δεν εξηγείται ακριβώς ο τρόπος) με τη φρίκη και τον τρόμο που έχει αρχίσει να κυριαρχεί στην πριν την έκρηξη του πολέμου (και όχι μόνο) εφιαλτική ατμόσφαιρα.   
 
Στο δικό της «Αηδόνι», η Τζένιφερ Κεντ στρέφεται στην Αυστραλία του 1825, περίοδο που η χώρα κατοικείτο από φυλακισμένους Βρετανούς, για να καταγράψει τις φριχτές δοκιμασίες της Κλερ, μιας νεαρής καταδικασμένης Ιρλανδέζας, η οποία μπροστά στην αδιαφορία των βρετανικών αρχών  να τιμωρήσουν τον Βρετανό αξιωματικό που τη βίασε και δολοφόνησε τον άντρα της και το παιδί της, αποφασίζει η ίδια να τον εκδικηθεί. Η ταινία παρακολουθεί την Κλερ στο επικίνδυνο ταξίδι της στην έρημο της Αυστραλίας, μαζί με τον Μπίλι, έναν Αβορίγινο, με παρόμοια τραυματική εμπειρία από το παρελθόν του, που προσλαμβάνει για να την οδηγήσει εκεί που βρίσκεται ο υπεύθυνος για την τραγωδία της. Εκτός από τη βίαιη, συχνά με πολύ γραφικό τρόπο, ατμόσφαιρα που σκιτσάρει σε αρκετές, φωτογραφημένες με ξεχωριστή φροντίδα και εικαστική ομορφιά, σκηνές της, αυτό που ενδιαφέρει την Κεντ είναι να αναπτύξει το χαρακτήρα της ηρωίδας της, καταγράφοντας από τη μια, τα πολλαπλά προβλήματα που αντιμετωπίζει μια γυναίκα (και μάλιστα καταδικασμένη) στην τότε εποχή και, από την άλλη, τη σταδιακή αλλαγή στο χαρακτήρα της, όταν, ενώ όλοι οι λευκοί της χώρας (Βρετανοί δυνάστες και πρώην κατάδικοι πολίτες) αντιμετώπιζαν τους Αβορίγινους ως βάρβαρους, που βίαζαν, σκότωναν, και κρεμούσαν με το παραμικρό, αυτή αρχίζει απλά να αναγνωρίζει την ανθρώπινη πλευρά του Μπίλι αλλά τελικά να γίνεται και φίλη και προστάτιδά του. Η ταινία, παράλληλα, μας δίνει και μια πέρα για πέρα αληθινή εικόνα της απάνθρωπης, κτηνώδους αντιμετώπισης των αποίκων από τους Βρετανούς κατακτητές. Στις αρετές της ταινίας και η πολύ καλή ερμηνεία της Εϊσλινγκ Φραντσιόζι, που θα είναι στα φαβορί για το βραβείο γυναικείας ερμηνείας της Μόστρας.
 
Εμπνευσμένη από το κοινόβιο που ίδρυσε στο Κάπρι στις αρχές του 20ου αιώνα ο Γερμανός ζωγράφος Καρλ Ντίφενμπαχ, καθώς και από τις ιδέες του Joseph Beuys, είναι η ταινία «Capri-Revolution», του Μάριο Μαρτόνε, τελευταίο μέρος ενός τρίπτυχου που άρχισε με τις ταινίες «Πιστέψαμε» και «Il giovanne favoloso». Ο Μαρτόνε μεταφέρει την ιστορία του στο 1913, ένα χρόνο πριν από την έκρηξη του πρώτου παγκόσμιου πολέμου, για να δώσει την ιστορία μιας ομάδας Βορειοευρωπαίων που φτιάχνει την ιδανική, ουτοπιστική κοινότητα στο νησί. Μια κοινότητα που ζούσε εκεί ελεύθερη και γυμνή, πιστεύοντας στον άνθρωπο και τη σχέση του με τη φύση, την τέχνη, το χορό και τον έρωτα, που αρνείται το χρήμα και οποιαδήποτε οικονομική συναλλαγή – στοιχεία που αργότερα θα χρησιμοποιήσει και η νεολαία της δεκαετίας του ’70 για να φτιάξει τα δικά της κοινόβια. Ο Μαρτόνε εστιάζει την ταινία του στη σχέση που αναπτύσσεται ανάμεσα σε μια νέα γυναίκα, που φροντίζει τα πρόβατα της οικογένειάς της στο Κάπρι, του αρχηγού του κοινόβιου και του κρατικού γιατρού του νησιού, εκμεταλλευόμενος την ομορφιά των τοπίων και της μεσογειακής θάλασσας για να δώσει την ατμόσφαιρα ενός ουτοπικού παραδείσου, με ιεροτελεστίες και τους διονυσιακούς χορούς, ενός παράδεισου που δυστυχώς τέλειωσε πολύ γρήγορα.    
 
Στον Τσέχοφ και τον Γκόρκι (στο έργο του «Οι άνθρωποι του καλοκαιριού») στράφηκε, όπως δηλώνει η ίδια, η ηθοποιός και σκηνοθέτρια Βαλέρια Μπρούνι Τεντέσκι στην ταινία της «Το εξοχικό» που είδαμε εκτός συναγωνισμού. Πέρα όμως από τους δυο αυτούς συγγραφείς, η ταινία της, από κινηματογραφικής πλευράς, μου θύμισε τον Ζαν Ρενουάρ της ταινίας «Ο κανόνας του παιχνιδιού». Η ταινία της Τεντέσκι αρχίζει με τη διάλυση του γάμου ενός ζευγαριού, με τη γυναίκα ηθοποιό, την Άννα (στο ρόλο η ίδια η σκηνοθέτρια) να φτάνει στο εξοχικό της πλούσιας (έστω και σε πτώχευση), οικογένειάς της, στη Ριβιέρα. Εκεί, στις τρεις πράξεις που εκτυλίσσεται η ταινία, θα παρακολουθήσουμε τις καθημερινές ενασχολήσεις των διάφορων προσώπων: της Άννας και της αδερφής της, της μητέρας, των διάφορων συγγενών, των βοηθών τους και του υπηρετικού προσωπικού.
 
Όλοι τους δείχνουν να ζουν σ’ ένα εντελώς δικό τους, άσχετο με τον υπόλοιπο κόσμο, ασχολούμενοι με τα διάφορα προσωπικά, υπαρξιακά τους, μικρά και μεγάλα προβλήματα: η Άννα με την απουσία του συζύγου, οι υπόλοιποι με την τροφή, το σεξ, το θάνατο. Κλεισμένοι στον προσωπικό τους παράδεισο (ή μήπως μια κόλαση) συζητούν, τσακώνονται, επανασυνδέονται, με την Τεντέσκι να τους παρακολουθεί με χιούμορ και ειρωνεία (ακόμη και στις μουσικές επιλογές της), με ένα γρήγορο, εύθυμο ρυθμό, με μικρές αναφορές στην ταινία του Ρενουάρ (ιδιαίτερα στις σκηνές με τους υπηρέτες, αλλά και στη σκηνή όπου ένας απ’ αυτούς σκοτώνει ένα αγριογούρουνο), και, έστω και χωρίς να φτάνει στο επίπεδο ενός Ρενουάρ, να μας προσφέρει μια εικόνα όχι απλά της γαλλικής κοινωνίας αλλά και γενικότερα μιας Ενωμένης Ευρώπης (δεν είναι τυχαίο που οι χαρακτήρες μιλούν διάφορες γλώσσες, από γαλλικά και ιταλικά μέχρι αγγλικά), που αποφεύγει τα διάφορα προβλήματά της, μαζί και το μεταναστευτικό (μόνη «ξένη» παρουσία εκείνη ενός μικρού μαύρου κοριτσιού, κόρης της Άννας). Στα συν της ταινίας οι πολύ καλές ερμηνείες τόσο της Τεντέσκι όσο και των άλλων πρωταγωνιστών, ανάμεσά τους και των: Βαλέρια Γκολίνο, Πιέρ Αρντιτί, Ρικάρντο Σκαμάρτσιο, Νοέμι Λόβσκι και Βενσάν Περέζ.

  Πηγή: (ΚΥΠΕ/ΝΦΜ/ΓΒΑ)