Στην πρώτη γραμμή της διεθνούς επιστημονικής προσπάθειας βρίσκεται το Τμήμα Μοριακής Γενετικής Θαλασσαιμίας (ΤΜΓΘ) του Ινστιτούτου Νευρολογίας και Γενετικής Κύπρου (ΙΝΓΚ) για εξειδικευμένη διάγνωση και πρωτοποριακή έρευνα για τη Θαλασσαιμία στην Κύπρο.
Το ΤΜΓΘ προσφέρει μεγάλο αριθμό διαγνωστικών υπηρεσιών στους τομείς της μοριακής γενετικής ανάλυσης για αιμοσφαιρινοπάθειες και σπάνιες αναιμίες, της ιχνηλάτησης των φορέων θαλασσαιμίας στον κυπριακό πληθυσμό, προγεννητική και προεμφυτευτική γενετική διάγνωση, καθώς και μη επεμβατική προγεννητική διάγνωση.
Eξειδικεύεται επίσης στην Προεμφυτευτική Γενετική Διάγνωση για θαλασσαιμία καθώς και άλλες μονογονιδιακές ασθένειες (PGT-M) και είναι το μοναδικό κέντρο που παρέχει την υπηρεσία αυτή στην Κύπρο. Άρχισε να εφαρμόζει την μέθοδο αυτή από το 2004 και διαχειρίζεται περίπου 40 περιστατικά για β-αιμοσφαιρινοπάθειες ετησίως, περιλαμβανομένης ταυτοποίησης συμβατών δοτών για αδέρφια που πάσχουν από θαλασσαιμία.
Στοχεύοντας στη συνεχή αναβάθμιση και τη διεύρυνση των υπηρεσιών, αναπτύσσονται συνεχώς νέες μεθοδολογίες, όπως η καινοτόμα πλατφόρμα της αλληλούχισης Νέας Γενιάς (Next Generation Sequencing-NGS). Mε το πάνελ αυτό εξετάζεται παράλληλα όλο το φάσμα γονιδίων που εμπλέκονται στις θαλασσαιμίες, προσφέροντας μια πιο ενδελεχή και περιεκτική διάγνωση. Eίναι διαπιστευμένο από τον Κυπριακό Οργανισμό Προώθησης Ποιότητας (ΚΟΠΠ) και συμμετέχει σε ευρωπαϊκά διεργαστηριακά προγράμματα όπως UKNEQAS, EMQN, GenQA για την αξιολόγηση των γενετικών αναλύσεων που προσφέρονται και αποτελεί μέλος της επιτροπής αξιολόγησης του οργανισμού EMQN.
Τα ερευνητικά ενδιαφέροντα του τμήματος περιλαμβάνουν την εύρεση νέων φαρμακευτικών στόχων για τη θεραπεία της θαλασσαιμίας που εμπλέκονται στην ενεργοποίηση του γονιδίου της γ-σφαιρίνης. Ο εντοπισμός τέτοιων στόχων θα βοηθούσε σε σημαντικό βαθμό την έρευνα για την ανακάλυψη φαρμάκων για ασθενείς με β-θαλασσαιμία και δρεπανοκυτταρική αναιμία. Βάσει προηγούμενων ερευνητικών προγραμμάτων, έχουν επιλεχθεί 300 πιθανοί στόχοι/γονίδια για λειτουργικές μελέτες υψηλής απόδοσης με την τεχνολογία CRISPR-Cas9.
Στόχοι/γονίδια οι οποίοι εκ πρώτης όψεως φαίνονται να επηρεάζουν την έκφραση της γ-σφαιρίνης θα μελετηθούν εκτενέστερα στο εργαστήριο σε ερυθροποιητικές κυτταρικές σειρές και ανθρώπινα προγονικά κύτταρα.
Παράλληλα, έρευνες διεξάγονται για την εύρεση και ανάπτυξη βιοδεικτών για ηπατικά προβλήματα σε θαλασσαιμικούς ασθενείς. Οι ηπατική ίνωση και κίρρωση παρουσιάζονται όλο και πιο συχνά στον θαλασσαιμικό πληθυσμό, και η έγκαιρη μη-επεμβατική διάγνωσή τους θα επέτρεπε τη θεραπευτική αγωγή και πρόληψη σοβαρότερων επιπλοκών. Το έργο εκτελείται σε συνεργασία με το Νοσοκομείο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος ΙΙΙ και τα Γενικά Νοσοκομεία Λευκωσίας, Λάρνακας και Λεμεσού.
Όπως αναφέρεται, η γονιδιακή θεραπεία (ΓΘ) αποτελεί την πιο υποσχόμενη θεραπεία των αιμοσφαιρινοπαθειών και το ΤΜΓΘ ακολουθεί το δικό του ερευνητικό πρόγραμμα ΓΘ για τη β-θαλασσαιμία, με απώτερο στόχο την κλινική εφαρμογή της ΓΘ στην Κύπρο. Επί του παρόντος, η έρευνα επικεντρώνεται στην προσθήκη γονιδίου σε συνδυασμό με απενεργοποίηση του ανώμαλου μορίου mRNA που παράγεται από την πιο κοινή μετάλλαξη β-θαλασσαιμίας του κυπριακού πληθυσμού, στη γονιδιακή επιδιόρθωση της συγκεκριμένης μετάλλαξης, και στην πιθανά θεραπευτική απενεργοποίηση γονιδιακών παραγόντων που τροποποιούν τη σοβαρότητα της νόσου. Ταυτόχρονα βρίσκεται σε εξέλιξη η έρευνα για την ανάπτυξη άλλων προχωρημένων εργαλείων τροποποίησης του γονιδιώματος (base editors), η χρήση των οποίων είναι πιο ασφαλής.
Το ΤΜΓΘ είναι ο συντονιστής του Ευρωπαϊκού προγράμματος ITHANET (https://www.ithanet.eu/) που ξεκίνησε το 2006 με στόχο την ενδυνάμωση της έρευνας στον τομέα των αιμοσφαιρινοπαθειών με τη χρήση ηλεκτρονικής υποδομής.
Η διαδικτυακή πύλη ITHANET συγκεντρώνει την εμπειρογνωμοσύνη όλων των εμπλεκομένων στις αιμοσφαιρινοπάθειες σε παγκόσμιο επίπεδο (ερευνητών, επαγγελματιών υγείας και ασθενών). Επιπρόσθετα, η πύλη ΙΤΗΑΝΕΤ προσφέρει συνεχή ενημέρωση σχετικά με επικείμενα συνέδρια, ενδιαφέρουσες δημοσιεύσεις, κλινικές δοκιμές και πρόσφατες ανακοινώσεις στον τομέα των αιμοσφαιρινοπαθειών. Αξιοσημείωτα, η πύλη ΙΤΗΑΝΕΤ αναπτύσσει και στεγάζει βάσεις δεδομένων σχετικών με τις μεταλλάξεις που επηρεάζουν τις αιμοσφαιρινοπάθειες και τις σχετικές συχνότητές τους σε κάθε χώρα, προσφέροντας ευέλικτη αναζήτηση και παρουσίαση κατανοητή σε ιατρούς και ερευνητές.
Πρόσφατα, το ΤΜΓΘ έχει δημιουργήσει και συντονίζει το διεθνές δίκτυο INHERENT (International Hemoglobinopathy Research Network) που στοχεύει στην εύρεση γενετικών τροποποιητών για τις αιμοσφαιρινοπάθειες, με συμμετοχή πέραν των 160 επιστημόνων από 37 χώρες παγκοσμίως
Τελευταία Ενημέρωση: 11 Μαΐου 2021 - 13:47
Πηγή: ΚΥΠΕhttps://news.rik.cy/el/article/2021/5/11/exeidikeumene-diagnose-kai-protoporiake-ereuna-prospherei-to-ingk-gia-te-thalassaimia-sten-kupro/