Κατάλληλη, αλλά χρήζει εξορθολογισμού η μεταπρογραμματική εποπτεία λέει το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο

Η έκθεση αφορά τα μετα-μνημονιακά προγράμματα εποπτείας για την Κύπρο, την Ελλάδα, την Ιρλανδία, την Πορτογαλία και την Ισπανία, τις χώρες που έλαβαν συνολικά 468,2 δισεκατομμύρια οικονομικής στήριξης μέσω διάφορων μηχανισμών την περίοδο 2010 με 2013.

Όπως σημειώνεται σε σχετική ανακοίνωση, το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο εξέτασε τον σχεδιασμό, την υλοποίηση και την αποτελεσματικότητα της μεταπρογραμματικής εποπτείας για τα εν λόγω κράτη μέλη.

Στην έκθεση που δημοσιεύθηκε την Τετάρτη διαπιστώνεται πως «μολονότι η εποπτεία αποτελούσε κατάλληλο εργαλείο, η αποδοτικότητά της περιορίστηκε από την ασάφεια των στόχων και από το γεγονός ότι η υλοποίηση χαρακτηριζόταν από έλλειψη ορθολογικής οργάνωσης και εστίασης».

Το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο, οργανισμός με βάση το Λουξεμβούργο, συστήνει την επανεξέταση των διαδικασιών και την αναθεώρηση της σχετικής νομοθεσίας, ειδικότερα προκειμένου οι δραστηριότητες εποπτείας της να ενσωματωθούν στο Ευρωπαϊκό Εξάμηνο.

Υπενθυμίζεται πως μέσω της μεταπρογραμματικής εποπτείας η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ελέγχει κατά πόσον τα κράτη μέλη της ευρωζώνης που πέρασαν από πρόγραμμα μακροοικονομικής προσαρμογής παραμένουν απαρέγκλιτα στη σωστή πορεία, προς όφελος τόσο των ιδίων όσο και των δανειστών τους. Η μεταπρογραμματική εποπτεία προβλέπεται από νομοθεσία της ΕΕ.

Σημειώνεται πως στο πρόγραμμα εποπτείας υπόκεινται η Κύπρος, η Ιρλανδία, η Πορτογαλία και η Ισπανία, ενώ η Ελλάδα υπόκειται σε ενισχυμένη εποπτεία, διότι θεωρείται ιδιαίτερα ευάλωτη σε οικονομικές δυσκολίες οι οποίες ενδέχεται να προκαλέσουν δυσμενείς δευτερογενείς επιπτώσεις σε άλλα κράτη μέλη της ζώνης του ευρώ.

Σε δήλωση του το μέλος του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου και αρμόδιος για την έκθεση, Alex Brenninkmeijer, ανέφερε πως το ECA ευελπιστεί ότι η έκθεση θα συμβάλει στην «εν εξελίξει επανεξέταση των ρυθμίσεων οικονομικής διακυβέρνησης στην Οικονομική και Νομισματική Ένωση».

«Θα μπορούσαν επίσης να αξιοποιηθούν κατά τις συζητήσεις σχετικά με τον σχεδιασμό ενός μηχανισμού εποπτείας σε σχέση με την αποπληρωμή των δανείων που θα χορηγηθούν στο πλαίσιο του Μηχανισμού Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας» πρόσθεσε.

Σύμφωνα με την έκθεση, μέχρι τον Μάιο του 2021 και τα πέντε κράτη μέλη είχαν συμμορφωθεί με τις υποχρεώσεις αποπληρωμής τους και είχαν ανακτήσει πρόσβαση στην αγορά με αποδεκτά επιτόκια. Η εποπτεία της Επιτροπής συνέβαλε στον καθησυχασμό των χρηματοπιστωτικών αγορών, προστίθεται. Ωστόσο, δεν υπάρχουν άλλα στοιχεία που να αποδεικνύουν ότι προήγαγε την υλοποίηση των μεταρρυθμίσεων, κάτι που οφείλεται εν μέρει στην απουσία κινήτρων και ισχυρών μέσων επιβολής.

Επίσης, οι ελεγκτές κρίνουν πως η εποπτεία της Επιτροπής αλληλοεπικαλύπτεται εν μέρει με αυτή από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας και διαπίστωσαν αλληλεπικάλυψη μεταξύ ορισμένων δραστηριοτήτων της Επιτροπής και συγκεκριμένα μεταξύ της μεταπρογραμματικής εποπτείας και των εργασιών στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου.

Προστίθεται ακόμα πως οι εκθέσεις της Επιτροπής δεν εστίαζαν επαρκώς στην ικανότητα αποπληρωμής, με τις πληροφορίες σε σχέση με την αποπληρωμή των δανείων να βρίσκονται διάσπαρτες στις εκθέσεις. Διαπίστωσαν επίσης αδυναμίες στις αναλύσεις των κινδύνων για την ικανότητα αποπληρωμής.

Οι ελεγκτές σημείωσαν ότι η νομοθεσία δεν αφήνει περιθώρια ευελιξίας: ακόμη και αν η Επιτροπή αξιολογήσει τον κίνδυνο μη αποπληρωμής ως χαμηλό, δεν μπορεί να αναστείλει την εποπτεία της ούτε να μειώσει τη συχνότητα υποβολής εκθέσεων. Επίσης, για τα τέσσερα κράτη μέλη που τελούν υπό μεταπρογραμματική εποπτεία, η Επιτροπή δεν προσδιόρισε επισήμως τις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις που προτίθετο να παρακολουθεί. Σε ορισμένες περιπτώσεις, παρακολούθησε μεταρρυθμίσεις διαφορετικές από εκείνες που είχαν συμφωνηθεί στο πλαίσιο του προγράμματος μακροοικονομικής προσαρμογής.

Στο πλαίσιο της ενισχυμένης εποπτείας, τα κράτη μέλη καλούνται να λάβουν μέτρα για την αντιμετώπιση των τρωτών σημείων, λαμβάνοντας υπόψη τις συστάσεις ανά χώρα (ΣΑΧ) που εκδίδονται στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου. Ομοίως, στο πλαίσιο του Μηχανισμού Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας που εγκρίθηκε πρόσφατα, τα κράτη μέλη οφείλουν να εξηγήσουν με ποιον τρόπο τα σχέδια ανάκαμψης και ανθεκτικότητάς τους συμβάλλουν στην αντιμετώπιση των προκλήσεων που προσδιορίζονται στις ΣΑΧ που τα αφορούν. Σκοπός της εποπτείας της Επιτροπής είναι η επαλήθευση της προόδου που σημείωσε το κράτος μέλος στην αντιμετώπιση των προκλήσεων, σύμφωνα με τις ΣΑΧ. Ωστόσο, αν και η ίδια ειδική ομάδα της Επιτροπής είναι υπεύθυνη τόσο για την καθοδήγηση της υλοποίησης του Μηχανισμού Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας όσο και για τον συντονισμό του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου, δεν είναι αρμόδια για την ενισχυμένη εποπτεία.

Οι ελεγκτές κρίνουν πως η Επιτροπή πρέπει να εξετάσει το ενδεχόμενο ένταξης της μεταπρογραμματικής εποπτείας και της ενισχυμένης εποπτείας στο Ευρωπαϊκό Εξάμηνο, και να συμφωνεί με τις εθνικές αρχές ως προς τον αναλυτικό κατάλογο των μεταρρυθμίσεων που θα υπόκεινται σε μεταπαρακολούθηση.

Η ειδική έκθεση 18/2021, με τίτλο «Εποπτεία της Επιτροπής επί των κρατών μελών που εξέρχονται από πρόγραμμα μακροοικονομικής προσαρμογής: ένα κατάλληλο εργαλείο που χρήζει εξορθολογισμού» είναι διαθέσιμη στην ιστοσελίδα του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου (eca.europa.eu).